Powrót do przeszłości
Jak w soczewce skupia się w spektaklu Wrocławskiego Teatru Lalek historia z jej totalitarnym obliczem. Oto bowiem pomnik Stalina urasta do rangi uniwersalnego symbolu.
Po opowiadanie „Dowód miłości” Mariusza Szczygła z tomu „Gottland” sięgnął Jiri Havelka, czeski reżyser i aktor. Przypomina on historię wielkiego, bo mierzącego 15 metrów pomnika Stalina, stojącego niegdyś na wzgórzu w Pradze. Stworzył bardzo spójny spektakl o zniewoleniu, o strachu o systemie. Sięga przy tym do historii swojego kraju, choć częściowo i naszego. Pokazuje pozorność internacjonalistycznych więzów między Czechosłowacją a Rosją. To raczej zamknięte w gesty, rekwizyty i obrazy parodia tamtego systemu.
Nie sposób oprzeć się wrażeniu, że cały spektakl niesie trójka aktorów WTL: Anna Makowska-Kowalczyk, Radosław Kasiukiewicz i Tomasz Maśląkowski. Przy pomocy bardzo prostych rekwizytów w kolejnych obrazach pokazują grozę, ale też śmieszność i tandetę tamtych czasów. Odwołują się do naszej wiedzy, ale też skojarzeń i znaków. Raz jest to maszyna do pisania, telefon, butelka wódki z kieliszkami, a raz figurki czołgów, czy mieszkańców Pragi. Oczywiście nad wszystkim góruje portret Stalina lub jego nadnaturalna figura pomnika.
Znakomicie wywiązał się ze swojego zadania Marek Zakostelecky autor scenografii. Jest ona prosta, podkreślająca przy tym i wspomagająca zamysł reżysera. Stół prezydialny jest zarazem miejscem obrad politbiura, poligonem wojskowym, ulicami Pragi czy lokalem wyborczym. Warto też wymienić Patrycję Hefczyńską, autorkę muzyki. Używa ona oryginalnych , ale też i znanych – jak „Kalinka” – motywów.
Jeżeli podczas oglądania „Pomnika” nasuną się nam współczesne skojarzenia, to będą one jak najbardziej uprawnione. Budowanie wielu pomników tej samej osoby, jako próbę stworzenia swoistego kultu smoleńskiego. Skąd my to znamy? Powroty do przeszłości nie zawsze są wskazane. Czasem można tam zobaczyć upiorne oblicze chichoczącej historii, która lubi się powtarzać.
tom
„Pomnik” ,na motywach książki Mariusza Szczygła „Gottland”. Reżyseria Jiří Havelka , scenografia Marek Zákostelecký, scenariusz Elżbieta Chowaniec, muzyka Patrycja Hefczyńska. Obsada: Radosław Kasiukiewicz, Anna Makowska-Kowalczyk, Tomasz Maśląkowski. Wrocławski Teatr Lalek. Premiera 30 września 2016r.
