Gdzie jest ten południk?
Nie wszyscy mieszkańcy Popowic wiedzą o geograficznej ciekawostce związanej z naszym osiedlem.
Po wschodniej stronie Popowic przebiega dokładnie 17-00-00 południk. Od parkingu na rogu Jeleniej, przy torach kolejowych przez Polanę Popowicką do lewego brzegu Odry (czerwony budynek przy moście. Południk 17-00-00 przecina Wrocław od Toru Wyścigów Konnych, przez Polmozbyt przy Karkonoskiej, Carrefour przy Hallera, Bunkier przy Grabiszyńskiej, TGG przy Legnickiej, Polanę Popowicką, Most Milenijny na Osobowickiej, stację Wrocław Osobowice do lotniska w Szymanowie na odcinku 16,5 km. Został on przeze mnie wyznaczony na przecięciu z ważniejszymi ulicami w mieście.
Południki łączące Bieguny Północny i Południowy oraz równoleżniki, w tym najdłuższy równik, tworzą siatkę geograficzną służącą do określenia położenia miejsc na kuli ziemskiej. Najważniejszym południkiem jest 0-00-00, dzielący Ziemię na półkulę wschodnią i zachodnią. Aktualnie jest nim ten przechodzący przez obserwatorium astronomiczne w Greenwich w Londynie. Jednak nie zawsze tak było. Do października 1884 roku był nim ten przechodzący przez latarnię morską La Orchilla na najbardziej na zachód wysuniętą wyspę El Hierro na Wyspach Kanaryjskich. Paryż leżał wtedy na 20-tym południku a Wrocław na 34-39-50. Międzynarodowa Konferencja ustaliła, że ten zerowy będzie od tej pory przebiegał przez Greenwich a cała kartografia będzie oparta na takim układzie współrzędnych geograficznych.
W związku z rozwojem techniki, w szczególności techniki satelitarnej, w USA opracowano dokładniejszą siatkę geograficzną, opartą na pomiarach satelitarnych nazwaną WGS 84. Wykorzystuje się ją teraz do pomiarów GPS. Najciekawsze są te południki i równoleżniki, które mają równe wartości jak ten nasz 17-00-00. Spośród innych można wymienić : 15-00-00 w Goerlitz w Niemczech lub równik w Quito w Ekwadorze. W wielu takich miejscowościach postawione są monumenty lub pomniki będące atrakcjami turystycznymi. Na „naszym” południku leżą także w Europie następujące miejscowości: Narwik (Norwegia), Słupsk, Poznań, Paczków, Bratysława (Słowacja), Bania Luka (Chorwacja), Bari (Włochy) i w Afryce Windhoek (Namibia). Na naszej szerokości geograficznej (51 stopni) 1 sekunda długości geograficznej to 19.7 m.
Często się słyszy, że 17 południk przebiega przez Wieżę Matematyczną Uniwersytetu Wrocławskiego, a to nie jest prawdą, bo tam ma on wartość 17-02-05, czyli w odległości około 2430 m na wschód. Dzięki mojemu pomysłowi w 2004 roku przy budowie Mostu Milenijnego, firma Skanska postawiła na 17 południku granitowe słupy i drogowskaz z odległościami do kilku miast: Do Rzymu, Londynu, Warszawy, Sydney, Kapsztadu oraz do Bieguna Północnego. Prezydent Wrocławia Rafał Dudkiewicz, kardynał Henryk Gulbinowicz, dyrektor firmy Skanska Zygmunt Andrejas, przedstawiciel nadzoru z ramienia Urzędu Miejskiego Mirosław Zamaro oraz ja, posadziliśmy także na linii południka dęby.
Warto i we Wrocławiu trwale zaznaczyć położenie południka. Biuro Promocji Wrocławia planowało postawić monument w parku na skrzyżowaniu ulic Legnickiej i Stacyjnej. Niestety, nie doszło do realizacji tych planów. A może w 40–lecie naszego osiedla Popowice, warto upamiętnić położenie południka na Polanie Popowickiej ciekawym elementem, służącym także celom dydaktycznym?
Władysław Kluczewski
geodeta
